Mekanik saatler ve taşları saat meraklılarının en çok merak ettiği, hatta taş adedine göre saatlere değer biçtiği çok ilgi çeken bir konudur.

Mekanik saatte taşın vazifesi nedir? Bu taşlar kıymetli midir? Taşın adedi ne kadar çoksa saat o kadar kıymetli midir?

Mekanik saat makinelerini, eskiden sadece saat tamircilerinde veya fotoğraflardan bilirdi müşterilerimiz. Fakat şimdi arka kapağı şeffaf saatler sayesinde dünyanın hala iş gören en ufak mekanik mekanizması bütün ihtişamı ile görülüyor ve kırmızı yakut renkli taşları da bayağı dikkat çekiyor.

Öncelikle bu taşların fonksiyonlarına değinmek istiyorum. Mekanik saatlerde hareketin iletilmesi, en kısa anlatımı ile iki şase arasına sıkıştırılmış ortasından dikey miller geçen hassas çarkların dönmesi vasıtası ile olur. İşte bu işlem sırasında çarkların milleri ile şasedeki yataklar arasında bir sürtünme ve buna bağlı aşınma oluşur. 1700’lü yıllardan sonra bu sürtünmenin azaltılması amacıyla; çark millerinin iki ucundaki yataklarda adeta rulman vazifesi gören yakut, elmas, safir gibi kolay aşınmayan, sert, pürüzsüz ve sürtünme katsayısı düşük kıymetli taşlar kullanılmaya başlanmıştır.

 

 

 

 

Ancak o tarihlerde bile bu taşların kuyumculuk açısından pek de değeri olmayan kalitede olanları seçilmiş ve kullanılmıştır. Çünkü burada esas amaç, kıymeti değil fonksiyonu olmuştur. Bu taşlar çark millerinin daha az sürtünmeye maruz kalmasına ve yatakların aşınmamasına neden olduğundan, mekanik saatler dakiklik, dayanıklılık ve daha uzun ömürlü olma gibi çok önemli özellikler kazanmıştır.

Saatin kalbi ve regülâtörü kabul edilen balans mili taşı kesiti (Darbelerden etkilenmemesi için anti şok (incabloc) özelliği kazandırılmış

Diğer çark milleri taşlarının kesiti

Bu nedenle 1800’lü yıllarda, 7 taşlı bir mekanik saat düşük kaliteli; 11–17 taşlı bir saat orta sınıf; 19–21 taşlı bir saat ise yüksek sınıf kabul edilirdi. Daha komplike olan kronometer, kronograf ve minute repeater (Çalarlı, görme engelliler için üretilen saatler) gibi mekanizmalarda, bu taş adedinin 32 ve daha yukarılara çıktığı da görülmüştür. Aslında saatin makinesine arkadan bakıldığında 7 taşlı bir saat ile 11 taşlı; 11 taşlı bir saat ile 15 taşlı; 17 taşlı bir saat ile 21 taşlı bir saatin taş adedi aynı gibi gözükür.  Çünkü ekstra 4 taş kadran altında bulunur ve makine sökülmeden fark edilemez.

Birçok saat meraklısı ne yazık ki hala saat taşlarının bu kırmızı yakut gibi görüntüsünü ve adedini saatin kıymeti ile eşdeğer tutar. Bugün tamamen sentetik olarak imal edilen ve daha fonksiyonel olarak kullanılabilen bu taşlar, saatin dayanıklı ve doğru çalışmasını sağlayarak değerini arttırmaktadırlar.

Kıssadan hisse, mekanik saatte önemli olan taşın adedi değil, taşın fonksiyonel olarak, sürtünmenin en fazla oluştuğu, lüzumlu yerlerde, doğru olarak kullanılmasıdır. Ancak, bazı uyanık saat markaları, saatlerin taş sayısı ile değerinin daha da yükseldiği anlayışından istifade ederek gereksiz yerlerde taş kullanıp taş adedini çoğaltarak müşterileri yanıltmak, saatlerini olduğundan daha değerli gibi göstermek istiyorlar.

Analog Quartz  (Pilli) saat modüllerinde ise 2 ila 7 adete kadar taş bulunabilir, fakat bu taşlar mekanik saatlerdeki gibi saatin ayarında ve çalışmasında fazla etkili değillerdir.

45250 defa okundu

73,371 total views, 4 views today